वर्ग Photo Archive

गङ्गा छन्त्याल, २९, बाग्लुङ्गमा सामन्य परिवारमा जन्मनुभएको, एक व्हील्चेअर बास्केटबल प्रेमि हुन। उनलाई स्कूल जान भने अलि कठिन  भयो । बाग्लुङ्गको उकालो ओरालो अरुको लागि आधि घन्टाको बाटो थियो भने उनलाई भने एक डेढ घन्टा जति लाग्थ्यो । ६ महिनाको हुदा सम्म पनि हात खुट्टा चल्थ्यो रे तर पछि भने कम्मर तलतिर निस्लोट ज्वोरो आयो । धामि झाक्री खुब गरियो तर पछि काठमाडौंमा देखाउदा पोलियोको  शङ्का गरियो।  शिक्षा आर्जन गर्ने क्रममा पनि उनको विशेष आवश्यकताहरुलाई नजरन्दाज गरियो, शैक्षिक संस्था बाट होस या राज्यको पुर्वाआधारमा होस्।  साथसाथै रोजगारीको सिलसिलामा पनि दुई पक्षिय भेदभाव खेप्नु पर्यो, एक महिला भएर र अर्को बिशेष आवश्यकता भएको नागरिक भएर । अहिले यहि अनुभवका कारण उनको आफ्नै गर्मेन्ट उद्योग सन्चालनमा छ, जस्मा आफुजस्तै माहिलाहरुलाइ रोजगार सृजना भएको छ ।  यो संगसंगै अहिले उनी राष्ट्रिय आदिवासी जनजाति अपाङ्ग महिला सङ्गको सक्रिय सदस्यको रुपमा पनि आवद्द छिन।

चिनीमाया माझी, ५०, नारायणीको तिरमा रहेको चितवनमा जन्मियता पनि थाकथलो भने कोशीको छेउमा रहेको काभ्रे जिल्ला बताउनु हुन्छ । आमा बुवाले बाख्रा चराउन  पठाउदा पनि दिदीलाई भने पढ्नकै धुन हुन्थियो। यहि धुनको कारण दिदीले बुवासँग “पढ्न पठाउने  भए बाख्रा हेर्छु नभए हेर्दिन” भनेर आफ्नो स्कुल जाने अधिकार सट्टपट्टा गर्नुभयो । शिक्षाकै लागि पुराना किताबसँग नयाँ ज्ञान साट्ने गर्नु हुन्थ्यो ।  दिदी पढाइमा भने एकदम अब्बल र सधै अगाडि । त्यही कारण दिदीलाई  बाहिरबाटै छात्रवृत्तिको अवसर पनि आयो । दिदीले यहि सहयोगको साथ आफ्नो +२ लेभलसम्म पढाइ पुरा गर्नुभयो।  २०४७ सालमा दिदीको विवाह भयो र जिवनको नयाँ आयमको ढोका खुल्दै गयो । वहाँ काठमाडौं आउनु भयो र आफ्नो माझी समुदायको सङठ्नमा लागि पर्नुभयो । यहि सङ्ठनमा लागदै गर्दा वहाँ जनयुद्धको समयमा अपहरणमा पनि  पर्नुभयो । यि विविध घटनाबाट जुझेर आज  नेपाल आदिवासी जनजाति  महिला संघको अध्यक्षको रुपमा काम गर्दै हुनुहुन्छ । 

बुद्ध कुमारीको जन्म एक मध्यम वर्गीय परिवारमा भएको थियो । उनको बाल्यकाल सुखमय भएतापनि परिवारको जेठी छोरी भएको कारणले औपचारिक शिक्षा त्याग्नुपर्ने थियो र आफ्नो घरको जिम्मेवारी वहन गर्नुका साथै भाइबहिनीहरूको हेरचाह गर्नुपर्थ्यो। ४३ बर्षमा बुद्ध कुमारी राई उदयपुरको जोगीदहस्थित चेतना महिला समुहको कोषाध्यक्ष भई महिला तथा बालबालिका अधिकारका लागि काम गर्दै आइरहनु भएको छ  । उनी, महिला स्वास्थ्य अधिकार, महिला हिंसा , बालबालिकाको विकास, अधिकार र कृषिमा वकालत गर्न सक्रिय छिन् । हाल, बुद्धकुमारीले जलवायु परिवर्तन र युवा क्लब गठनका विषयमा पनि सक्रियताका साथ काम सुरु गरेकी छन् । कोषाध्यक्षको भूमिकासँगै बुद्धकुमारी चेतना महिला समुहसँग सम्बन्धित सबै १८ वटै समूहको संयोजन र व्यवस्थापन गर्छिन् ।

अरुणा चौधरीको घर उदयपुर गाईघाट बजारबाट १० किलोमिटर पूर्व, त्रियुगा नगरपालिका वडा नं. १, जोगीदहमा पर्दछ । सानैदेखि पढेर आत्मनिर्भर हुनुपर्ने उनको विचार भएपनि विभिन्न कारणले उनले त्यो अवसर पाउन सकिनन् । १४ वर्षको उमेरमा उनको विवाह भए पश्चात उनको जिवनमा विभिन्न उतारचढाव आए। उनी गाउँमा नै एक समूहमा सामेल भइन् । त्यसपछि उनी विस्तारै सशक्त हुँदै गइन् । उनले महिला हिंसा, महिला स्वास्थ्य, सांस्कृतिक अन्धविश्वास र बालविवाहको वारेमा वकालत गर्दै आएकी छन् । उनले साझेदार संस्थाहरूसँगको सहकार्यमा महिला उद्यममा जोड पनि दिएकी छिन् ।

शिक्षित परिवारमा कान्छी छोरीको रुपमा जन्मिएकी २८ वर्षकी आमना खातुन हल्वाईले आफ्नो शिक्षा र जिज्ञासालाई अझ बढाउन सकेसम्म अध्ययन गरिन् र सीप र ज्ञान विकासका लागि सबै प्रकारका तालिम लिइन् । सानै उमेरदेखि नै आम्नाले आफ्नो समुदायका बालबालिका र महिलालाई पढाउन थालिन् । यो उनको बाल्यकाल र घरमा थियो, जहाँ अम्ना शिक्षण र सिक्ने वातावरणको सम्पर्कमा थिइन्, जुन उनको जीवनको मुख्य मूल्य बन्यो। अम्नाले एक वर्ष शिक्षकको रूपमा काम गरिन् र त्यसपछिको दुई वर्षसम्म धम्बोजीको त्यही मदरसा (इस्लामी शैक्षिक संस्थान) मा प्रधानाध्यापकको रूपमा काम गरिन् जहाँ उनले आफ्नो शिक्षा प्राप्त गरिन्। त्यसपछि उनले विभिन्न क्षेत्र तथा अन्तर्राष्ट्रिय संघ संस्थासँग मिलेर युवा तथा वयस्कलाई सीप मूलक र ज्ञानमूलक तालिम प्रदान गर्दै महिला अधिकार र उपचारसम्बन्धी सही इस्लामी शिक्षाका बारेमा अवगत गराएकी छन् । आफ्नो जीवनभरि धेरैले आमनलाई आफूले चाहेको काम गर्नबाट रोक्न खोजेका छन्। तर उत्तिकै स्वभाव भएकी आम्ना निराशावादलाई धेरै वास्ता गर्दिनन् र गम्भीरतापूर्वक जे पनि गर्छिन्, त्यही गरिरहन्छन्।